Het inhoudelijke profiel van het ex libris

Gezien het ex libris van origine een gebruiksobject is, voorbestemd om in boeken gekleefd te worden, is het evident dat het ook enige verwantschap heeft met het voorbestemde boek. Hoewel sommige grafiekliefhebbers zich tevreden stellen met de illustratieve weergave van een aantrekkelijk thema, zal de bibliofiel er meestal naar streven om een thema te koppelen aan één of meer aspecten van zijn persoonlijkheid.

Het eigen beroepsleven is nogal vaak een motiverend vertrekpunt: een arts die in een ex libris geïnteresseerd is, laat meestal een of meerdere ex librissen met een medisch thema graveren, terwijl een politieofficier zich liever richt op Vrouwe Justitia.

Het ex libris geldt vandaag inderdaad als een embleem: een zinnebeeldig onderscheidingsteken dat, naast de artistieke stijl van de maker, ook zinspeelt op de persoonlijkheid van de opdrachtgever.

Naast het beroepsleven of de vrijetijdsbesteding en hobby’s lenen sommige namen als De Backer, De Schrijver of Dehaene zich uitstekend om visueel vertolkt te worden. Ook de eigen geboortedatum kan een aanleiding zijn voor een persoonsgebonden ex libris, al was het maar via het gebruik van astrologische thema’s of met dierenriemtekens verbonden mystiek. Bijzondere gebeurtenissen als een huwelijk, een overlijden en meerderjarigheid lenen zich uitstekend om in een boekmerk vereeuwigd te worden. Zelfs uitgesproken fysieke kenmerken zullen een goed kunstenaar inspireren om een uniek ontwerp voor zijn opdrachtgever te maken.

Over vrijwel elk thema zal er wellicht reeds een boek gepubliceerd zijn, zodat ook de mogelijkheid om thematische ex librissen te laten maken zo goed als onbegrensd is. In dat opzicht is het thema literatuur, met o.a. schrijvers en hun werk, een vast gegeven. Binnen de literaire thematiek zijn er opvallend veel boekmerken die gebruik maken van de onuitputtelijke inspiratie-bron die de Griekse mythologie biedt. Ook muziek, met beeltenissen van componisten of vertolkers, hun instrumenten of passages uit hun oeuvre, doen het altijd bijzonder goed. Voor de kunstscene is dat niet anders, terwijl die tezelfdertijd een fraai alibi biedt voor erotische prenten, een ander bijzonder gesmaakt onderwerp.

Nogal populair zijn ook thema’s over fauna en flora, met in het bijzonder katten, honden, vogels en paarden. Maar er zijn ook talrijke geschiedkundige, religieuze en wetenschappelijke boekmerken.