Wat is een ex libris?

Voor velen is het ex libris of boekmerk totaal onbekend. Nochtans bestaat dit fenomeen reeds eeuwen. Wie zich de moeite getroost om via de digitale zoekmachines een verklaring of omschrijving voor deze termen te vinden, is vast voor enkele uren zoet. Ongetwijfeld geraak je dan gefascineerd door gerenommeerde kunstenaars, wereldwijd, die zich ooit op dit terrein hebben gewaagd. Maar ook even gerenommeerde bezitters zullen je zoekpaden kruisen. Ongetwijfeld wordt de roep om opheldering hiermee nog aangewakkerd: wat mag een ex libris dan wel wezen?

Een ex libris of boekmerk is een gepersonaliseerd eigendomsmerk dat in boeken wordt gekleefd en bij voorkeur door een grafische kunstenaar is ontworpen. De tekst en/of illustratie op het ex libris vertellen iets over de persoonlijkheid of de bezigheden van de eigenaar ofwel over het thema van het boek waarin het ex libris gekleefd wordt. Doorgaans wordt een ex libris gemaakt in de traditionele grafische technieken, maar intussen wint ook de computergrafiek steeds meer veld.

Ex librissen zijn vaak zulke aantrekkelijke en artistiek waardevolle prenten dat ze ook zijn uitgegroeid tot verzamelobjecten die internationaal worden geruild.

Het voorgaande citaat is een hedendaagse definitie, met de bedoeling enige uniformiteit na te streven, maar ook een beetje ingegeven door de drang om alles en iedereen in vakjes onder te brengen. Toen het eerste ex libris in de 12e eeuw, als gebruiksobject, het daglicht zag, heeft wellicht niemand dergelijke definitie voor ogen gehad.