Editoriaal

Karl Vissers

De Argentijns-Canadese grafica Deborah Chapman (°1951) is een mezzotintkunstenares met wereldfaam. Talloos zijn de tentoonstellingen waarin haar werk werd opgenomen, lang is de lijst van de prijzen die ze in ontvangst mocht nemen. Om er een paar te noemen: de Grote Prijs in het Internationale Mezzotint Festival dat in 2019 werd georganiseerd door het Museum voor Schone Kunsten in Ekaterinburg, en nog dit jaar de Eerst Prijs in de World Art Print Annual-Miniprint in Sofia. Het feit dat Chapman zich ook aan het ex libris heeft begeven, en bovendien in 2022 de eerste prijs wegkaapte in de door de FISAE georganiseerde ex-libriswedstrijd was meteen een extra reden om deze portfolio aan haar te wijden.

Deborah Chapman – een sprookjeswereld vol vlinders van papier

Em. Prof. Hugo U. Besard, graficus-etser. Directeur van Casa Terra Sagrada International Graphic Art House Hugo Besard – Portugal www.hugobesard.eu

Mens en natuur

De magistrale mezzotinten van de Argentijns-Canadese Deborah Chapman handelen in essentie over de verstoorde relatie tussen mens en natuur. Het gaat dan om de natuur in al haar verschijningsvormen: van de kleinste, nietigste insecten kruipend over de grond tot de vogels vliegend in de lucht en de immense rijkdom van het leven onder water. De verstoring van de ecologische vervlechting en de verschalende biodiversiteit door de immense pollutie veroorzaakt door de mens, baren haar grote zorgen en prikkelen haar artistieke scheppingsdrang. Een belangrijk motief in die bekommernis om het lot van de natuur, zijn vlinders. Op vele van haar mezzotinten staan vlinders afgebeeld, als metafoor voor de kwetsbaarheid van het leven .

De grafica leeft niet in een wereldvreemde ivoren toren, wel integendeel. Als gedreven humaniste volgt ze nauwgezet alle wetenschappelijke en politieke ontwikkelingen wereldwijd. Als kind heeft ze, omwille van de dictatuur en het moorddadige juntaregime, met haar familie haar moederland Argentinië moeten ontvluchten en is ze naar Canada gereisd. Die ervaring heeft diepe sporen nagelaten en haar verlangen naar vrede, menselijke solidariteit en rechtvaardigheid definitief aangescherpt.

Deborah blinkt niet enkel uit door uitzonderlijk artistiek talent, ze is ook een sterke, wijze en wilskrachtige vrouw, een overtuigde feministe doordesemd van authentieke mensenliefde, wars van elke discriminatie of onrecht op basis van gender of huidskleur.

Zwarte magie

De ragfijne fluwelige en poëtische mezzotinten die Chapman schept, lijken één grote hartenkreet met als centrale boodschap ‘red onze toekomst, de toekomst van onze planeet en al haar bewoners, de mens, de fauna en de flora’.

Het grafische oeuvre van Deborah is dan ook een plastische visie van een harmonieus leven als menselijke soort te midden van alle andere levensvormen. Haar prenten zijn één luide en tegelijkertijd ingetogen liefdesverklaring aan het leven, en ze kneedt die liefdesbetuiging op een technisch imposante wijze tot hoogstaande kunst in een lumineuze en wonderlijke droomwereld.

Via de moeilijke en arbeidsintensieve mezzotinttechniek weet ze diepzwarte tonen in contrast te brengen met heldere partijen. Dankzij de rijke zwart-wittonaliteit kan ze, tegelijkertijd meesterlijk en speels, haar intellectueel en ethisch rijke inhoud koppelen aan adembenemende prenten, plechtig en respectvol qua inhoud, harmonieus en uitgebalanceerd qua compositie. De menselijke geest en fantasie worden via haar mezzotinten als gewichtloze zaadpluisjes meegedreven door een zachte, ondeugende, innerlijke wind of via imaginaire, dartele vlinders die, beladen met stuifmeel, van bloem tot bloem vliegen om de bloesems te bevruchten.

Speuren naar sporen

Van kunstenaars wordt vaak beweerd dat zij de mensheid en de beschaving meer dichterlijke dan werkelijke sporen nalaten. Maar met haar scherp analytisch observatievermogen en haar prachtige beeldentaal en techniek laat Deborah beide na: zowel rationele als poëtische sporen. Deborah schept in knuffels gehulde betoverende taferelen, geboren uit een innige omhelzing van het leven en krachtdadig in de koperen plaat gewiegd via een intense creatieve roes. Als toeschouwer word je als het ware in de prenten gezogen. Ze laten je vertoeven in de grenzeloosheid van haar fantasie en brengen je innerlijke troost en mentale genade.

Deborah Chapmans ex-libriswerk

Jack van Peer

Mijn virtueel genetische verwantschap met meestergraficus Hugo Besard situeert zich in grote mate in onze gedeelde liefde voor fauna en flora en in onze aversie voor maatschappelijk onrecht. Ze uit zich echter het sterkst in onze passie voor grafisch werk: Hugo als meester in de creatie ervan, ikzelf als verzamelaar en promotor. Dit keer overweldigde Hugo me met het sublieme werk van de bijzonder charmante en spontane Canadese Deborah Chapman.

We communiceerden druk heen en weer over het doel en de kenmerken van deze specifieke vorm van kleingrafiek, en zij stond meteen open voor mijn aanbevelingen en verzuchtingen als opdrachtgever, die - tegen haar verwachtingen in - geenszins haar artistieke vrijheid inperkten. Uiteindelijk heeft ons beider enthousiasme drie fraaie ex-librisontwerpen aan mijn collectie toegevoegd.

Bij de selectie van beeldmateriaal en de samenstelling van haar werklijst kwam ik echter tot de vaststelling dat mijn ex-librisopdracht wel haar eerste werkelijke opdracht was, maar niet meteen haar eerste productie. Hoewel?? Na een reeds lange carrière heeft Chapman er de laatste jaren een genoegen in gevonden om vaker naar buiten te treden, bijvoorbeeld door deel te nemen aan gerenommeerde wedstrijden voor mezzotinten en vooraanstaande ex-libriscompetities als bijvoorbeeld die van Bodio Lomnago. Daarbij heeft zij zich nooit vragen gesteld over de eigenheid en specificiteit van het ex libris; voor haar waren boekmerken kleine beletterde formaten waarmee zij haar talent en vaardigheid aan een brede buitenwereld kon tonen. Zo kregen tal van ex-libris(wedstrijd)ontwerpen de naam mee van George Steiner. Maar gezien de basisregel van het ex libris stipuleert dat het ontwerp wordt toegeschreven aan een boekeigenaar, is het vanzelfsprekend dat die eigenaar op het ogenblik van de creatie ook in leven is, zo niet wordt het blad beschouwd als een pseudo-ex-libris . Onze recente samenwerking heeft Deborah inmiddels tot andere inzichten gebracht en dit misverstand uit haar atelier verbannen

Jaarlijks abonnement, 4 nummers van Graphia

De volledige artikels kan je lezen in Graphia, tijdschrift voor ex-libriskunst, nummer 2023|3.

Dit prestigieuze tijdschrift in kleurendruk en in A4- formaat is één van de belangrijkste documentatiebronnen over ex-libriskunst in de Nederlandse taal.

Het verschijnt vier keer per jaar. Elke aflevering telt minstens 48 bladzijden en ruim 90 kwaliteitsgetrouwe afbeeldingen.

In de teksten wordt werk van ex-libriskunstenaars voorgesteld, worden trends en activiteiten in de ex-libriswereld besproken en boekmerken inhoudelijk geanalyseerd.

Het blad wil vooruitkijken, maar vergeet niet terug te blikken op historische ontwikkelingen en oude bronnen. Boekmerk wordt eveneens in het buitenland verspreid met samenvattingen in het Duits, Engels, Frans en Italiaans.