IPSE FECIT (hij heeft het zelf gemaakt)

Kunstenaars maken een Ex Libris voor zichzelf

Aflevering 4

Karl Vissers

Kunstenaarsex-librissen bevatten regelmatig afbeeldingen van landschappen, huizen of bibliotheken.

Het is verleidelijk om aan te nemen dat het telkens gaat om verwijzingen naar de woonplaats van de graficus, maar wellicht is dat niet altijd terecht. Verder beelden kunstenaars in een aantal ipse fecits het boek op zich uit, of een favoriet genre, of gewoon het lezen als tijdbesteding.

Een markant ex libris

Een markant (ontwerp voor een )ex libris van Robert van Gulik

Henk Weltje

Een jaar of acht geleden kwam Weltje in het bezit van een ex libris dat hem vooral intrigeerde door de naam van de titularis: R.H. van Gulik . Die riep herinneringen op aan een befaamde reeks detectiveverhalen voor fijnproevers.

Van Gulik was opgeleid als sinoloog en hij was tientallen jaren in Nederlandse diplomatieke dienst. Hij woonde onder andere in China, India en Libanon. Hij sloot zijn diplomatieke carrière af als ambassadeur in Japan. Behalve zijn in totaal zestien Rechter Tie-romans schreef hij onder meer een aantal verhandelingen over Chinese kunst en cultuur.

Hij gebruikte dit ex libris toen hij op het gymnasium in Nijmegen zat, en ook later op de universiteit van Leiden. Het is waarschijnlijk het enige ex libris dat hij ooit ontworpen heeft.

TIANJIN I YAC

Een hoogtechnologIsch grafisch atelier In China

Martin R. Baeyens

Het grafisch centrum Tianjin Dongjiang Young Artist Community printmaking workshop (YAC) ligt in de Tianjin Port Pilot Free Trade Zone, in een zeer eigenaardige omgeving, nl. een stad die zijn invulling nog moet krijgen.

Het is een privé-instelling die kan bestaan met de steun van de regering, te vergelijken met het Frans Masereel Centrum in Kasterlee. Het gebouw bestaat uit een aantal indrukwekkende ruimtes en heeft een oppervlakte van 4000 vierkante meter, verspreid over drie verdiepingen.

Het YAC bestaat bijna drie jaar en heeft naast Chinese grafische kunstenaars ook een aantal buitenlandse collega’s uitgenodigd. Baeyens heeft er zijn werkperiode niet alleen als zeer leerrijk en professioneel ervaren, maar heeft er ook een aangenaam verblijf gehad op een weliswaar eenzaam eiland.

Eindelijk begeeft Lydia Liekens zich aan het Ex Libris !!

Jack van Peer

Het lukt af en toe toch nog om getalenteerde en gereputeerde beeldende kunstenaars in Vlaanderen te overtuigen om hun verhalend vermogen ook in een ex libris te veruiterlijken.

Na jarenlang lobbywerk, met de steun van Lode Deurinck en met de overtuigingskracht van Chris Verheyen, is het ons gelukt om de flamboyante Lydia Liekens in ons ex-librisweb te vangen.

Liekens (°Mechelen 1955) is een grote aanwinst voor de Belgische ex-librisgilde. Haar opleiding in de Decoratieve en Plastische Kunsten heeft voor haar niet alleen de eerste kunstpaden geëffend, maar haar ook geïnspireerd om de opgedane kennis en ervaring aan anderen over te dragen.

Na een bijkomende opleiding - Grafische Vormgeving en Boekillustratie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen – groeide Lydia uit tot een gedroomde docente en verwierf ze bovendien het geschikte profiel voor een ex-librisontwerper.

Liekens is vooral sterk in het tekenen, zowel twee- als driedimensionaal. Zelf noemt ze zich het liefst een illustrator, niet meteen een schilder of graficus. Daarbij gaat zij geen enkele uitdaging uit de weg: ze is zowel te vinden voor kleinschalige boekillustraties als voor de decoratie van een Italiaans restaurant, de creatie van CD-covers en het ontwerp van een progressieve vrouwenkalender. Collages en verbluffende papier-machés zijn haar handelsmerk.

Haar atelier is een oord van rust en een bron van inspiratie door de talloze voorwerpen die zich er bevinden. Het is een baarmoeder voor scheppend werk.

Het tweede leven van Guy De Witte

Jack van Peer

Na ruim 34 interviews met ex-librisverzamelaars kan je nauwelijks nog verrast worden. Dat dachten we althans tot we door Guy De Witte werden ingewijd in de wereld van boekconservatie en –restauratie. Daarbij ging een nieuwe wereld open: die van het reilen en zeilen van boeken, vooral dan oude, waardevolle exemplaren.

Deze ambachtelijke aangelegenheid, die in de sfeer van ons erfgoed toch raakvlakken vertoont met het ex libris, was een voldoende drijfveer om met deze imposante Gentenaar (°1953) van gedachten te wisselen over de ex-libriswereld.

De Witte is een enthousiaste verzamelaar, in zijn verzameldrang even veeleisend als in zijn bezigheid als ambachtsman en docent.

Nu hij onlangs als pensioengerechtigde de voltijdse beroepsbezigheden in zijn studiebureau De Zilveren Passer terugschroefde naar een zelfstandig bijberoep, hoopt hij eindelijk meer tijd vrij te kunnen maken om ook buitenlandse congressen en bijeenkomsten bij te wonen en zo zijn nog relatief bescheiden verzameling uit te breiden.

Guy hecht trouwens ook veel belang aan persoonlijke contacten met ex-libriskunstenaars. Naar zijn aanvoelen bevorderen net die contacten de originaliteit en de kwaliteit van een ex libris en doen ze het uitstijgen boven het overige werk.

Frantiska Jelenova: in de voetsporen van vader Oldrich Jelen

Jack van Peer

Het is altijd fijn om op nieuwe ex-libristalenten te stoten, en de ontdekking van het werk van Frantiska Jelenová geeft zelfs een dubbel gevoel van voldoening.

Zij is de twintigjarige dochter van Pragenaar Oldrich Jelen. In ons nummer 46 besteedden we bijzondere aandacht aan zijn werk naar aanleiding van de eerste ex librissen die hij op ons aandringen maakte.

Geïnspireerd door zijn enthousiasme en succes heeft nu ook Frantiska haar eerste stappen in dit medium gezet.

Als 20-jarige staat Frantiska nog op de drempel van een artistieke loopbaan.

Haar eerste stappen heeft ze gezet met persoonlijke creaties van haar favoriete figuren uit de literatuur of van haar favoriete boeken.

Haar prenten hebben iets naïefs, zelfs wanneer het om bloederige taferelen gaat uit een of ander fantasieverhaal.

Dat naïeve is ongetwijfeld te wijten aan haar jeugdige leeftijd, waardoor haar beelden meteen ook iets levendigs en speels krijgen.

De tekenlijnen getuigen van een zelfbewuste technische vaardigheid, maar haar prenten zouden, naar mijn aanvoelen, nog aan aantrekkelijkheid winnen, mocht ze iets meer aandacht besteden aan het decorum.

Alex Marcin Bialas (POL)

Karl Vissers

Bialas werd in 1977 in het Poolse Zawiercie geboren. Hij studeerde aan de afdeling grafiek van de Academie voor Schone Kunsten in Katowice (onder leiding van Jan Szmatloch). In 2004 studeerde hij af. Hij werd meteen als docent aangesteld en behaalde er in 2011 een doctoraat in de kunsten.

Bialas’ voorkeur gaat uit naar tekenen en grafiek in diepdruk. In zijn grafisch werk combineert hij de klassieke ets regelmatig met de drogenaald, de aquatint en de mezzotint, maar hij is zich ook in de 88polymeertechniek gaan specialiseren.

Thematisch vallen de architecturale ontwerpen op, de geometrische motieven en de stadsscenes.Verder heeft hij bijzondere waardering voor Japanse en Thaise grafiek. En uiteraard ook voor het werk van Escher.

Het ex libris heeft voor hem een zeker intiem aspect: het geeft hem de mogelijkheid om zijn ideeën op te dragen aan en te delen met vrienden en verzamelaars.

Recente ex librissen

De redactie

In iedere uitgave worden een 10-tal recente ex librissen gepubliceerd die op diverse ruilmomenten werden ontdekt.

Boekbespreking: “Beijng / Gent / Beijing”

Boek over de ex librissen die Mingming Niu in België heeft gemaakt

Martin R. Baeyens

Het was destijds een stevige beslissing van Mingming om met een zeer beperkte kennis van de Engelse taal in het onbekende België te komen studeren.

Mingming is een doorzetter en harde werker: hij voltooide tijdens zijn verblijf in België maar liefst 52 ex librissen die allemaal in het boek afgebeeld en besproken worden.

In het boek herbeleeft en heroverweegt hij elk stap van de productie van de boekmerken; elk ex libris heeft een verhaal dat hij graag wil delen met de Chinese lezers (jammer genoeg werd de tekst niet in het Engels vertaald).

Mingming is nu lesgever aan Beijing University – School of Arts and Design.

Ik zou wel eens willen weten

Frank Vermeulen

Bij het ex libris dat Ivan Rusachek in 2015 voor Frank Vermeulen heeft gemaakt, stelden wij ons een aantal vragen.

Van wie is de werktafel? Hebben de voorwerpen daarop (een zeilboot, een slot, een vergrootglas, sleutels, meetinstrumenten, een tekst in een vreemd schrift) iets met elkaar te maken?

En wiens handen bezorgen aan wie een kop koffie? We vroegen het aan de titularis zelf.

Zijn reactie was duidelijk: “Pas nu ben ik me bewust van de boodschap die Rusacheks ex libris bevat: streef je dromen na. Aan die oproep gehoorzaam ik sedert 2015 elke dag opnieuw!’

Jaarlijks abonnement, 4 nummers van Graphia

De volledige artikels kan je lezen in Graphia, tijdschrift voor ex-libriskunst, nummer 66.

Dit prestigieuze tijdschrift in kleurendruk en in A4- formaat is één van de belangrijkste documentatiebronnen over ex-libriskunst in de Nederlandse taal.

Het verschijnt vier keer per jaar. Elke aflevering telt minstens 48 bladzijden en ruim 90 kwaliteitsgetrouwe afbeeldingen.

In de teksten wordt werk van ex-libriskunstenaars voorgesteld, worden trends en activiteiten in de ex-libriswereld besproken en boekmerken inhoudelijk geanalyseerd.

Het blad wil vooruitkijken, maar vergeet niet terug te blikken op historische ontwikkelingen en oude bronnen. Boekmerk wordt eveneens in het buitenland verspreid met samenvattingen in het Duits, Engels, Frans en Italiaans.