# 55 # 56 # 57 # 58 # 59 # 60 # 61 # 62 # 63 # 64 # 65 # 66 # 67 # 68 # 69 # 70 # 2021|1 # 2021|2 # 2021|3 # 2021|4 # 2022|1 # 2022|2 # 2022|3 # 2022|4 # 2023|1 # 2023|2 # 2023|3 # 2023|4 # 2024|1

Oktober - November - December 2018

IPSE FECIT

(hij heeft het zelf gemaakt): kunstenaars maken een Ex Libris voor zichzelf

Karl Vissers

Deze eerste bijdrage bespreekt het meest voor de hand liggende eigenex-libris: datgene dat de naam, de initialen of het portret van de kunstenaar bevat. De meeste van de opgenomen bladen zijn ouder werk, wat erop lijkt te wijzen dat het eigenex-libris zeldzamer wordt. Misschien kan dit overzicht de huidige ex-librisontwerpers inspireren?

Een markant ex libris

Theo Maes

In 1941 maakte de bekende Oostenrijkse ex-libriskunstenaar Toni Hofer (1903-1979) voor Ernest Claes (1885-1968), de schrijver van de Vlaamse klassieker De Witte van Sichem, een ex libris in houtgravure, zijn opus 139. Het werkje zou het enige ex libris zijn dat voor Ernest Claes is gemaakt.

Maar wat is de echte link van Toni Hofer met Ernest Claes? Is het zo simpel dat Hofer het ex libris op vraag van Claes heeft gemaakt, maar dat alle informatie erover verdwenen of vernietigd is? In elk geval ontstaat de indruk dat niet Claes het ex libris heeft besteld, maar dat hij het als geschenk heeft gekregen van een bewonderaar. Het artikel licht een tipje van de sluier.

Het kinderex-libris: een onontgonnen terrein of een vruchtbare bodem? Deel 3

Jack van Peer

In de eerste twee delen van deze reeks ging de aandacht vooral naar de emotionele bindingen van enerzijds kunstenaars en anderzijds verzamelaars met hun rechtstreekse afstammelingen en de daaruit voortvloeiende ex librissen.

Uiteraard zijn er wel andere motieven voor verzamelaars om kindgebonden thema’s in een ex libris te laten verwerken. Het kind blijft een populair en toegankelijk onderwerp dat in vele verzamelingen voorkomt. Voor enkelen is het echt een leidmotief, terwijl anderen nog een stap verder gaan.

Uit de inleiding mocht al blijken dat men met het kinderex-libris vele kanten uit kan. Dat was al overduidelijk in de publicatie van onze voormalige hoofdredacteur Luc van den Briele in Graphia 24 (1995/3).

Hierin maakte hij een logische opdeling tussen enerzijds ‘het kind als hoofd- of nevenonderwerp’ en anderzijds ‘de attributen of symbolen die onlosmakelijk met kinderen verbonden zijn’.

Daarbij had hij echter vooral oog voor ex librissen waarin het kind manifest in beeld komt of waarin wordt teruggeblikt op de jeugdjaren. Die motivatie vinden we ook nu nog terug in de opdrachten van verzamelaars die dat kinderlijke ook op zichzelf projecteren.

Het 37ste FISAE-Congres in Praag: een indruk

28 Augustus tot 2 September 2018

Karl Vissers

Dat het Praagse congres door velen als chaotisch werd omschreven, ligt voor een groot gedeelte aan het onverwacht grote aantal bezoekers. Dat liep tegen de vijfhonderd, terwijl er in april nog niet de helft van dat aantal was ingeschreven. Begrijpelijk dat de organisatie hierdoor voor ernstige problemen werd gesteld.

Er waren ook opvallend veel kunstenaars aanwezig, volgens de aanwezigenlijst ruim 140, van wie sommigen nogal nadrukkelijk op opdrachten aasden. Vele Chinese verzamelaars brachten naast hun ruilmateriaal behoorlijk wat familieleden mee naar het congres, en toonden zo nu en dan een van de gangbare westerse levensstijl afwijkende houding.

Dat er een groot aantal ex-librisaanhangers aanwezig was, had ook best veel voordelen: je leerde op korte tijd heel veel mensen uit alle hoeken van de wereld kennen, je kon een flinke voorraad ex librissen ruilen, je was voortdurend in gesprek met verzamelaars die je alleen van naam kende en kreeg een duidelijk beeld van het huidige ex-librislandschap. Ten slotte is Praag vanzelfsprekend een geweldige stad.

De tweejaarlijkse bijeenkomst van afgevaardigden van de nationale ex-librisverenigingen

Jack van Peer

Het sleutelmoment van de tweejaarlijkse FISAE-congressen is de bijeenkomst van de afgevaardigden van de nationale ex-librisverenigingen. Doel van deze bijeenkomst is in eerste instantie de continuïteit te verzekeren van deze biënnales en, zo mogelijk, ze te coördineren ten voordele van haar aangesloten leden.

Als belangrijkste wapenfeit werd een ‘memorandum of understanding’ voorgesteld en goedgekeurd. Het betreft een Handleiding voor het bestellen en ruilen van Ex Libris, die juridisch op punt werd gesteld door de vorige secretaris-generaal William E. Butler en die voornamelijk gebaseerd is op de standpunten die onze vereniging Graphia zes jaar geleden in Tarragona heeft ingenomen.

De leden hebben zich geëngageerd om deze Code of Good Practice and General Conditions op hun website te publiceren en de toepassing ervan te promoten. Zodra de tekst vertaald is, zal hij ook voor onze leden ter beschikking worden gesteld.

Een graficus van bij ons: Jan Beulen

Karl Vissers

In april van dit jaar werd het werk van Jan Beulen in Antwerpen door de Jacques Gorus galerij tentoongesteld. Navraag leverde de informatie op dat Jan Beulen had gestudeerd aan de Hasseltse Academie en dat de toenmalige docent Hedwig Pauwels zich hem herinnerde als een erg gedreven student. Het waren voldoende redenen om eens poolshoogte te nemen.

Zijn studie vrije grafiek leerde hem al vlug dat diepdruk, en meer specifiek de drogenaaldets, zijn ding is. Inhoudelijk laat hij zich inspireren door de beelden die elke dag op hem afkomen. Hij geeft zijn ogen de kost, hij absorbeert de vormen, de tinten, de impressies. Centraal staat altijd de mens, als individu of als sociaal wezen. Hij wordt afgebeeld in al zijn prettige en minder prettige hoedanigheden en verschijningsvormen.

Marco Franzetti: Italiaanse visie op ex-libriscompetities en –bijeenkomsten

Jack van Peer

Het blijft een boeiende onderneming om van gedachten te wisselen met gedreven, gepassioneerde en geëngageerde mensen die op een of andere manier verweven zijn met het ex libris.

Sommigen, gekend vanwege hun gespecialiseerd handelaarsprofiel of hun talent voor het organiseren van lezingen en tentoonstellingen, gaven eerder reeds een dieper inzicht in hun drijfveren en hun enthousiasme voor het ex libris, maar hadden het ook over hun ontgoochelingen. Marco Franzetti, is één van hen.

Franzetti bekleedt al vele jaren een leidende functie in de departementen sociale zaken, cultuur en onderwijs van Bodio Lomnago. Op basis van zijn jarenlange ervaring is hij ook de vertrouwenspersoon van de burgemeester geworden.

Het moet omstreeks het jaar 2002 zijn, dat Mauro Mainardi, de toenmalige voorzitter van de Italiaanse ex-librisvereniging AiE, de burgemeester van Bodio bereid vond om via een competitie zijn stad op de wereldkaart te zetten.

Marco Franzetti werd meteen tot secretaris van het initiatief gepromoveerd, hoewel het ex libris hem toen nog compleet vreemd was. Zo werd hij de organisator van de tweejaarlijkse ex-libriscompetitie waaraan Bodio Lomnago zijn naam heeft verbonden.

In 2012 vond hij in de aanwezigheid van de talrijk aanwezige grafici een opportuniteit om ook de verzamelaars bij het gebeuren te betrekken. De geboorte van een nieuwe internationale bijeenkomst was meteen een feit.

Ondertussen zijn we tien competities verder, en is de wedstrijd van Bodio Lomnago samen met de triënnale van het Poolse Malbork uitgegroeid tot een belangrijke concurrent van onze Sint-Niklase editie.

Tijdens het interview legt Marco Franzetti meteen de vinger op de wonde, namelijk de toenemende wispelturigheid bij de deelnemende verzamelaars.

Het is een risicofactor die ook Anthony Pincott, die in 2020 het FISAE-congres in Cambridge zal organiseren, bijzonder hoog inschat.

Het is ongetwijfeld een fenomeen van deze tijd om last-minutebeslissingen te nemen vanwege de commerciële voordelen.

Voor een niet-commerciële onderneming, die bovendien voor zijn ex-librisvrienden extra inspanningen levert, is zo’n houding fataal.

Het vernieuwende werk van de Servische grafica Snezana Kezele

Martin R. Baeyens

Kezele werd in 1951 geboren in het vroegere Joegoslavië. Ze studeerde aan de Academie voor Toegepaste Kunsten in Belgrado, de hoofdstad van het huidige Servië.

Snežana is een multidisciplinaire kunstenares die sedert 1978 actief is in diverse kunstdisciplines: multimedia, schilderkunst, fotografie, grafiek (zowel traditionele als digitale technieken), installaties en mail art. Soms waagt ze zich ook aan het schrijven van poëzie.

Het grafisch werk van Jozef De Beule schept een sfeerbeeld van onze maatschappij van het midden In haar digitale ex-libriswerk kunnen we een aantal karakteristieken waarnemen.

Hetex-libriswerk getuigt van een accurate professionele aanpak en duidelijke positionering. Elk ex libris is voor haar een uitdaging en een zoektocht naar een persoonlijke interpretatie van het opgelegde thema.

Irina Kozub

Karl Vissers

Irina Kozub werd ver in het oosten van Rusland geboren, om precies te zijn in Vilyuchinsk op het schiereiland Kamchatka.

Ze vermoedt dat het unieke landschap van haar geboortestreek haar de liefde voor al wat mooi is heeft ingegeven.

Kozub is ervan overtuigd dat een beeld niet alleen mooi moet zijn, maar ook tot nadenken moet stemmen. Zij is overigens niet alleen kunstenares, maar ook lerares: ze is verbonden aan een kunstschool waar ze kinderen tekenles geeft.

Het grafisch werk van Jozef De Beule schept een sfeerbeeld van onze maatschappij van het midden Ook al zijn haar ex-librisontwerpen eigenlijk te groot om ook werkelijk als ex libris te fungeren, van het werk gaat een ontwapenende charme uit die je gemakkelijk overstag doet gaan.

Dat geldt in het bjzonder voor de met waterverf ingekleurde bladen, die als een extraatje bij de oplage kunnen worden besteld.

De tekst bevat eveneens een geactualiseerde opuslijst.

Deelcollecties in het IEC

Els Baetens

Om meer inzicht te krijgen in de gigantische collectie van het Internationaal Exlibriscentrum, werd beslist om de grote onderdelen te beschrijven op deelcollectieniveau.

Dit beschrijvingsmodel, het COMETA-model, geeft ‘zowel de beherende instellingen als de gebruikers van de collecties een aantal belangrijke voordelen op het vlak van beheer, vindbaarheid, het geven van context en de uitwisseling van informatie.’

Zo weet een instelling beter wat ze nu precies in huis heeft, wat de digitaliseringsgraad is en wat het belang en de waarde van zo’n collectieonderdeel zijn.

Recente ex librissen

De redactie

In iedere uitgave worden een 10-tal recente ex librissen gepubliceerd die op diverse ruilmomenten werden ontdekt.

Ik zou wel eens willen weten

Ludek Kriz

We vroegen dit keer aan de Tsjech Ludek Kriz om het ontwerp toe te lichten van het ex libris “Mushrooms” dat Dusan Polakovic in 2013 voor zijn vrouw etste.

Het is een intrigerend ex libris in de typische ironische stijl van Polakovic, waarop een goed gevormde vrouw geschrokken naar een slak staart die ze op het fallusachtige voorwerp in haar hand aantreft.

Rond haar hals heeft ze een ketting van insecten, voor haar zit een mannetje in een gevangenisoutfit schijfjes te snijden.

Onze vragen aan de titularis, de Tsjech Ludek Kriz, waren de volgende: vanwaar die verbazing? Wat houdt de vrouw in haar hand? Waarom draagt ze die vreemde halsketting? Wie is het mannetje en wat is hij aan het doen?.

Boekbespreking (1): In het Spoor van de leeuw

Jack van Peer

Ons Italiaanse lid Nicola Carlone is gefascineerd door het charisma van de leeuw. De dierenkoning is dan ook steevast het thema voor zijn ex librissen.

Als wetenschapper heeft hij de leeuw zowel morfologisch als iconografisch tot op het bot ontleed, en zich in de leeuwensymboliek verdiept.

Dit voorjaar heeft Carlone, op basis van ‘zijn’ thema, een catalogus van ruim 282 bladzijden samengesteld met een tweehonderdtal afbeeldingen van boekmerken die op zijn naam en deze van andere verzamelaars werden gecreëerd.

Boekbespreking (2): Segni di guerra l’ex libris europeo nel primo conflitto mondiale

door Claudio Stacchi, luigIi BergomI, Guiseppe Cauti

Karl Vissers

In de bibliotheek Statale Insontina van het Italiaanse stadje Gorizia werd in de lente van dit jaar een tentoonstelling georganiseerd over Europese oorlogsex-librissen.

Als bijlage bij het ex-libristijdschrift L’Ex Libris Italiano verzorgden bovenvernoemde curatoren deze catalogus, een uitgave van 96 bladzijden met een oplage van 300 exemplaren

Jaarlijks abonnement, 4 nummers van Graphia

België: € 50

op rekening
IBAN BE92 0689 4147 1923 Belfius op naam van:

Graphia vzw.
Bruin de Beerlaan 23
9111 Belsele
België

andere landen: € 60

bij voorkeur in EURO op rekening
IBAN BE92 0689 4147 1923 Belfius
op naam van:

Graphia vzw.
Bruin de Beerlaan 23
9111 Belsele
België

De volledige artikels kan je lezen in Graphia, tijdschrift voor ex-libriskunst, nummer 62.

Dit prestigieuze tijdschrift in kleurendruk en in A4- formaat is één van de belangrijkste documentatiebronnen over ex-libriskunst in de Nederlandse taal.

Het verschijnt vier keer per jaar. Elke aflevering telt minstens 48 bladzijden en ruim 90 kwaliteitsgetrouwe afbeeldingen.

In de teksten wordt werk van ex-libriskunstenaars voorgesteld, worden trends en activiteiten in de ex-libriswereld besproken en boekmerken inhoudelijk geanalyseerd.

Het blad wil vooruitkijken, maar vergeet niet terug te blikken op historische ontwikkelingen en oude bronnen. Boekmerk wordt eveneens in het buitenland verspreid met samenvattingen in het Duits, Engels, Frans en Italiaans.