De PF’s van Axel Jirsch

Karl Vissers

In Boekmerk 54 uit 2016 werd het grafische werk van de Duitse kunstenaar Axel Jirsch (°1951) voorgesteld, en nu belichten we dat vanuit een andere invalshoek. Jirsch is een van de grafici die elk jaar een nieuwjaarsblad maakt. Typisch voor zijn PF’s zijn de combinatie van ets en aquatint, de verfijnde techniek, de langwerpige vorm en de zowel maatschappijkritische als aanmoedigende thema’s.

Al van toen zijn woonplaats nog tot de DDR behoorde, maakt Axel Jirsch PF’s. Die DDR-prenten, vertelt de graficus, zijn eigenlijk nog steeds actueel, en daarom wil hij ze spoedig afzonderlijk tentoonstellen. Voor de val van de Berlijnse Muur was het in Oost-Duitsland overigens heel gebruikelijk dat beeldende kunstenaars grafische nieuwjaarsgroeten verzonden. Ze werden doorgaans in kleine enveloppen verstuurd, en het grafische werkje werd aan de afmetingen van de envelop aangepast.

De PF’s van Axel Jirsch tonen nog maar eens aan dat ook nieuwjaarswensen hoogwaardige grafische werken kunnen zijn.

Markante ex librissen: Arnulf Rainer en zijn Übermalungen

Martin R. Baeyens

Arnulf Rainer is een vooraanstaande Oostenrijkse kunstschilder die bekend werd met overschilderingen van foto's en prenten. Zijn werk behoort tot de zogenaamde informele kunst .

Rainer werd in 1928 geboren in Baden, bij Wenen (Oostenrijk). Hij studeerde architectuur aan de School van Villach (1947-1949), daarna bekwaamde hij zich aan de Akademie der bildenden Künste in Wenen (1950). Hij is de medeoprichter van Hundsgruppe, een groep van jonge kunstenaars die zich liet inspireren door revolutionaire en enigszins surreële ideeën en die een link met het existentialisme vertoonde. Hij heeft een voorkeur voor religieuze en mystieke thema's, voor lichaamstaal en de natuur.

Decadentisme in het Ex Libris (deel8): gierigheid of hebzucht?

Jack van Peer

In de vorige afleveringen kwamen al zes van de zeven klassieke hoofdzonden aan bod. Alleen ‘avaritia’ bleef nog onbesproken. In onze contreien staat deze term voor gierigheid en hebzucht, en al wat daar enige verwantschap mee vertoont. Initieel betekende ‘avaritia’ voornamelijk hebzucht als verlangen naar macht, geld, rijkdom of bezittingen. In die zin ligt deze onhebbelijkheid natuurlijk heel dicht bij de gulzigheid, dat zich eerder binnen de wereld van spijs en drank afspeelt. Hebzucht, net als gierigheid, vrekkigheid en krenterigheid, situeren zich veeleer in de materiële en financiële sfeer.

Overigens, is het tragische verhaal van Adam en Eva er ook geen van hebzucht? En in hoeverre zijn gokken of witwassen uitgroeisels van verwerpelijke hebzucht?

Gierigheid is voor de meesten onder ons van een totaal andere orde dan het streven om zo veel mogelijk te bezitten. Nog iets controversiëler is de zienswijze van de Nederlandse feministe en columniste Renate Rubinstein: ‘Gierigheid wordt in Nederland beschouwd als een deugd en zuinigheid genoemd’.

Vijfde Internationale Ex-libriswedstrijd Istanbul 2022

Martin R. Baeyens

Maar liefst 452 kunstenaars uit 36 landen hebben 1170 ex librissen ingestuurd voor de wedstrijd, en 246 ex librissen van 183 kunstenaars werden geselecteerd voor de tentoonstelling en opname in de catalogus. Er werden acht prijzen, tien eervolle vermeldingen en tien eervolle certificaten toegekend. De tentoonstelling van de geselecteerde prenten vond plaats in de Istinye Universiteit van Istanbul, van 15 november tot 15 december 2022.

Het zorgenkind van Hasip Pektas: het Istanbul Ex-libris Museum

Martin R. Baeyens

Baeyens heeft van zeer dichtbij de vreugde en de pijnmomenten kunnen meemaken bij het streven van zijn vriend en collega Hasip Pektas naar de oprichting van een ex-librismuseum. Als toeschouwer uit de eerste lijn vertelt hij daarvan het verhaal, een geschiedenis die hem doet denken aan het ex-libriscentrum van Sint-Niklaas, dat nu eenzaam in de wachtkamer zit tot er iemand over zijn definitieve lot beslist.

Het Istanbul Ex-libris Museum werd in 2019 voor de derde keer - en blijkbaar definitief - opgericht in Üsküdar, een district in het Aziatische gedeelte van de Turkse provincie Istanbul, onder de voogdij van de Selçuk Ecza Holding. De kunstminnende zakenman M. Sonay Gürgen zorgde voor de nodige financiële steun om het museum opnieuw te lanceren. Op 15 september 2020 werd het officieel erkend door het Ministerie van Cultuur.

Kopergravure van Maddalena Tuccelli (ITA) uit 2021

Heuglijke verjaardag voor Frank-Ivo van Damme en Joke van den Brandt.

Jan Dockx

In september van dit jaar werd Frank Ivo negentig jaar oud, zijn vrouw Joke vijfentachtig (respectievelijk op de tweede en de achtentwintigste september). Het was de gelegenheid voor een feestelijke bijeenkomst in Ter Delft in Ekeren, waar tal van culturele prominenten aanwezig waren. Omdat beide kunstenaars voor de Belgische ex-libriswereld en voor Graphia van grote betekenis zijn, hebben we hen graag even voor het voetlicht geplaatst.

Het artikel bevat enkele citaten uit de speech die Jan Dockx tijdens het feest ten beste gaf.

Yumi Yagihara, schilderes en grafica

Benoit Junod

Met uitzondering van Cliff Parfit, die vele jaren in Japan heeft gewoond, zijn de meeste Europese ex-librisverzamelaars betrekkelijk onwetend over Japanse boekmerken. Zij verwijzen altijd naar grote meesters als Katsunori Hamanishi, maar over het algemeen is hun kennis oppervlakkig. Wanneer een kunstenaar echter een Europese tegenhanger lijkt te hebben, of met hem of haar verwantschap vertoont, kan hun interesse meer gefocust zijn...

Hoewel ze vooral bekend staat om haar schilderijen, houdt Yumi ook van prentkunst. Zo ontwerpt ze steenlitho's in het atelier van het Machida City Museum of Graphic Arts, met een limiet van tien exemplaren voor elke afdruk. Sinds 2010 maakt ze ook lithografieën met aluminiumplaten in de drukkerij Kawalaboo!, die vlak bij haar huis is gelokaliseerd.

Kate Kovzus, een groot grafisch talent

Karl Vissers

Ondanks haar erg jonge leeftijd – ze is geboren in 2000 en is nog niet afgestudeerd – heeft de Wit-Russische Ekaterina (Kate) Kovzus al indruk gemaakt met haar recente werk in diepdruk, waaronder ex librissen voor Luigi Bergomi en Benoit Junod. Inhoudelijk getuigt ze van een originele geest, stilistisch van een opmerkelijk meesterschap.

Van kindsbeen af tekende ze alles wat maar in haar opkwam. Tegenwoordig zijn veel van haar werken nog steeds gebaseerd op verschillende abstracte en surrealistische fantasieën, die zich ontwikkelen tot een bepaalde plot. Ze heeft niet meteen favoriete algemene thema’s, maar wel enkele voorkeurmotieven, zoals metamorfoses, fysieke veranderingen en objectsvervormingen. Ze besteedt veel aandacht aan symbolen en details die een specifiek thema helpen te ontwikkelen.

Beweren dat ze bewust voor de grafische kunsten heeft gekozen, is de waarheid een beetje geweld aandoen; het is eerder zo dat de grafiek haar heeft gekozen. De weg die je uitgaat, beweert ze, wordt in de regel bepaald door je persoonlijke handschrift. Schilderkunst kan grafisch zijn, en grafiek kan schilderachtig zijn, dat hangt enkel af van de kunstenaar en zijn stijl. Voor haar is de grafiek echter de koningin der kunsten, de basis van de creatieve uiting

RECENTE EX LIBRISSEN

De redactie

In iedere uitgave worden een 10-tal recente ex librissen gepubliceerd die op diverse ruilmomenten werden ontdekt.

IK ZOU WEL EENS WILLEN WETEN

Een ex libris van Joe English voor Oscar Dambre

Dirk Mattelaer

In het voorjaar zag Dirk Mattelaer in het VIFF-magazine - het tijdschrift van de Vrienden van het In Flanders Fields Museum van Ieper – een ex libris dat hem meteen intrigeerde omdat het gemaakt is door een relatief bekende graficus (Joe English) voor een Vlaamse taalkundige (Oscar Dambre). Hij ging op onderzoek uit en legde een bewogen verhaal bloot dat meteen een genuanceerd beeld schetst van oorzaken en consequenties van het flamingantisme.

De opuslijsten van Marina Richterova & Katarina Vavrova

Karl Vissers

Precies een jaar geleden werden in Graphia 2021-4 de door Ludek Kriz en Patrik Vaverka in boekvorm uitgegeven opuslijsten van de Tsjechische kunstenaars Karel Demel en Martin Manojlin besproken.

Ondertussen werden aan die uitgaven de opuslijsten van Jaroslav Dajc, Herbert Kisza, Marina Richterova en Katarina Vavrova toegevoegd. Wij bespreken hier kort de laatste twee.

Jaarlijks abonnement, 4 nummers van Graphia

De volledige artikels kan je lezen in Graphia, tijdschrift voor ex-libriskunst, nummer 2022|4.

Dit prestigieuze tijdschrift in kleurendruk en in A4- formaat is één van de belangrijkste documentatiebronnen over ex-libriskunst in de Nederlandse taal.

Het verschijnt vier keer per jaar. Elke aflevering telt minstens 48 bladzijden en ruim 90 kwaliteitsgetrouwe afbeeldingen.

In de teksten wordt werk van ex-libriskunstenaars voorgesteld, worden trends en activiteiten in de ex-libriswereld besproken en boekmerken inhoudelijk geanalyseerd.

Het blad wil vooruitkijken, maar vergeet niet terug te blikken op historische ontwikkelingen en oude bronnen. Boekmerk wordt eveneens in het buitenland verspreid met samenvattingen in het Duits, Engels, Frans en Italiaans.